ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΟΥ ΟΡΟΥ «ΔΥΝΑΝΤΑΙ» ΣΤΗΝ ΜΕ ΑΡ.57233/Υ1/2020 (ΦΕΚ Β΄ 1859/15.5.2020) ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Το άρθρο 1 της αποφάσεως με αρ.57233/Υ1/2020 της Υπουργού και Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ Β΄ 1859/15.5.2020) ορίζει τα εξής:
«1. Όλως εξαιρετικά και μέχρι τη λήξη του τρέχοντος διδακτικού έτους 2019-2020, οι σχολικές μονάδες της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δύνανται να παρέχουν σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση (δηλαδή απευθείας μετάδοση μαθήματος σε πραγματικό χρόνο από εκπαιδευτικό με τη χρήση κατάλληλων μέσων τεχνολογίας).Η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση δύναται να πραγματοποιείται»:
- Η λέξη «δύναται» είναι νομικός όρος και η χρήση της σε νομοθετικά κείμενα υποδηλώνει ευχέρεια των προσώπων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της εκάστοτε θεσπιζόμενης ρυθμίσεως. Η λέξη «δύναται» χρησιμοποιείται εναλλακτικά στα νομοθετικά κείμενα με την λέξη «μπορεί» για να υποδηλώσει ευχέρεια και αντιδιαστέλλεται από την χρήση της λέξεως «υποχρεούται» ή τη χρήση οριστικής εγκλίσεως και ενεστώτα που στα νομοθετικά κείμενα υποδηλώνουν πάντοτε υποχρέωση των όσων υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής τους.
- Συναφώς, η χρήση δύο φορές στο κείμενο της υπουργικής αποφάσεως της λέξεως «δύνανται», η οποία έχει κατά τα ανωτέρω κανονιστικό περιεχόμενο καθιστά σαφές ότι ανήκει στην διακριτική ευχέρεια των σχολικών μονάδων το να παράσχουν σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέχρι την λήξη του τρέχοντος σχολικού έτους 2019-2020 (ήτοι να προβούν σε απευθείας μετάδοση των μαθημάτων σε πραγματικό χρόνο με χρήση μέσων τεχνολογίας) και δεν είναι υποχρεωτική. Διαφορετικά η υπουργική απόφαση θα προέβλεπε ότι οι σχολικές μονάδες «παρέχουν σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση» ή ότι η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση «παρέχεται» ή ότι οι σχολικές μονάδες «υποχρεούνται» σε παροχή σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης υποδηλώνοντας την υποχρεωτικότητα της εισαγόμενης ρυθμίσεως πράγμα που εν τούτοις η υπουργική απόφαση δεν έπραξε.
- Η έλλειψη υποχρεωτικότητας για απευθείας μετάδοση μαθημάτων σε πραγματικό χρόνο από τις σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επιβεβαιώνεται από το ότι η υπουργική απόφαση δεν συνδέει την μη αξιοποίηση της σχετικής δυνατότητα με καμίας μορφής κύρωση, ούτε θεσπίζεται σχετικός έλεγχος ή εποπτεία για χρήση της εν λόγω δυνατότητας από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Συνεπώς, εφόσον ο νομοθέτης δεν συνοδεύει την ως άνω ρύθμιση με καμία κύρωση ή κρατικό έλεγχο των οικείων σχολικών μονάδων επιβεβαιώνεται ότι η παροχή σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από αυτές είναι προαιρετική.
- Η σχετική πρόβλεψη της υπουργικής αποφάσεως άλλωστε σε σχέση με την ευχέρεια και όχι την υποχρέωση παροχής σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τις οικείες σχολικές μονάδες τελεί σε απόλυτη συμφωνία με την εξουσιοδοτική διάταξη δυνάμει της οποίας εξεδόθη. Πράγματι, από την συστηματική ερμηνεία της υπουργικής απόφασης με την εξουσιοδοτική ρύθμιση του άρθρου 63 παρ.1 ν.4686/2020 (βλ. το σημείο 1 του προοιμίου της υπουργικής) προκύπτει ότι και ο ν.4686/2020 θεσπίζει ομοίως ευχέρεια και ουχί υποχρέωση για χρήση της δυνατότητας σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τις σχολικές μονάδες:
«1. Είναι δυνατή η, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης, παροχή σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με χρήση μέσων τεχνολογίας σε μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που δεν δύνα-νται να παρακολουθήσουν δια ζώσης την εκπαιδευτική διαδικασία είτε λόγω καθολικής ή μερικής αναστολής ή απαγόρευσης λειτουργίας εκπαιδευτικής δομής είτε για άλλον λόγο που ανάγεται σε έκτακτο ή απρόβλεπτο γεγονός. Η ταυτόχρονη διδασκαλία σε μαθητές οι οποίοι συμμετέχουν στο μάθημα με φυσική παρουσία και σε άλλους μαθητές οι οποίοι συμμετέχουν εξ αποστάσεως επιτρέπεται μόνο σε περίπτωση επιδημικών νόσων. Σκοπός της παρεχόμενης δυνατότητας όλων των ανωτέρω περιπτώσεων είναι αποκλειστικά η παροχή εκπαίδευσης».
Και ο νομοθέτης συνεπώς κατ’επανάληψη (δύο φορές) χρησιμοποιεί την λέξη «δυνατότητα» στο κείμενο του άρθρου 68 παρ.1 ν.4686/2020 επιβεβαιώνοντας ότι απέβλεψε στην σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως δυνατότητα/ευχέρεια των σχολικών μονάδων και δεν θέλησε να την καταστήσει υποχρεωτική.
- Πράγματι, η βούληση αυτή του νομοθέτη για παροχή ευχέρειας στις σχολικές μονάδες να κάνουν χρήση της δυνατότητας ζωντανής μετάδοσης των μαθημάτων, προκύπτει ευθέως και από αυτήν καθ’εαυτήν την εισηγητική έκθεση του άρθρου 68 ν.4686/2020 η οποία ομοίως χρησιμοποιεί κατ’επανάληψη (τρεις φορές) την λέξη «δυνατότητα» για την παροχή σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης από τις σχολικές μονάδες, καθιστώντας σαφές ότι ο νομοθέτης θεσπίζοντας την επίμαχη ρύθμιση δεν θέλησε να επιβάλει την σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση στις σχολικές μονάδες, αλλά να αφήσει την χρήση της οικείας δυνατότητας στην απόλυτη διακριτική τους ευχέρεια (αφού μάλιστα δεν θέσπισε κριτήρια στο πώς η ευχέρεια αυτή θα ασκηθεί από κάθε σχολική μονάδα, πράγμα που ομοίως δεν έπραξε ούτε η υπουργική απόφαση). Πράγματι, το κείμενο της εισηγητικής εκθέσεως χαρακτηριστικά αναφέρει τα εξής:
«Με την προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται η δυνατότητα παροχής εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεως…Με την θέσπιση της δυνατότητας αυτής, αφ’ενός μεν εξυπηρετείται η συνταγματική επιταγή της παραγωγής της διδασκαλίας….Επισημαίνεται ότι η δυνατότητα παροχής σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κατά τα ειδικώς προβλεπόμενα ανωτέρω διακρίνεται από την παροχή ασύχγρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης…».
Από το συνδυασμό συνεπώς του γράμματος της με αρ.57233/Υ1/2020 υπουργικής αποφάσεως, του γράμματος του άρθρου 63 ν.4686/2020, καθώς και του γράμματος της εισηγητικής εκθέσεως της εν λόγω νομοθετικής διατάξεως που χρησιμοποιούν κατ’επανάληψη την λέξη «δυνατότητα», η οποία έχει σαφές κανονιστικό βάρος και λαμβάνοντας υπόψη ότι ούτε ο ν.4686/2020 ούτε η κατ’εξουσιοδότησή του υπουργική απόφαση προβλέπουν την επιβολή κυρώσεων ή την άσκηση κρατικού ελέγχου στις σχολικές μονάδες που δεν κάνουν χρήση της δυνατότητας για απευθείας μετάδοση των μαθημάτων σε πραγματικό χρόνο, προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι σχολικές μονάδες έχουν ευχέρεια και όχι υποχρέωση στην παροχή σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεως μέχρι την λήξη του τρέχοντος σχολικού έτους 2019-2020.